Szenajch (do r. 1915 Schoeneich) Aleksander, pseud. Roman (1904–1987), dziennikarz, sportowiec, olimpijczyk.
Ur. 26 VIII w Warszawie, w luterańskiej rodzinie Władysława Schoeneicha (zob. Szenajch Władysław) i Eugenii z domu Pianko. Był bratankiem Aleksandra Edwarda Schoeneicha (zob.). Miał siostrę Marię (ur. 1906), śpiewaczkę. Był kuzynem Karola Szenajcha (ur. 1907), hokeisty, olimpijczyka z r. 1928.
S. uczęszczał do Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie. W l. 1915–16 grał w szkolnych drużynach piłkarskich «Slavia» i «Lauda», a następnie w Klubie Sportowym «Polonia» Warszawa (do r. 1920). W czasie wojny polsko-sowieckiej zaciągnął się 10 VII 1920 do WP; służył w 4. komp. 21. pp, a od września t.r. w 36. pp Legii Akademickiej. Po zdemobilizowaniu 15 XII kontynuował naukę w gimnazjum. Był współzałożycielem powstałego w styczniu 1921 Klubu Sportowego «Warszawianka». T.r. zdał maturę i podjął studia prawnicze na Uniw. Warsz. (brak potwierdzenia w Arch. Uniw. Warsz.), ale wkrótce je przerwał i zajął się dziennikarstwem sportowym.
Od r. 1922 był S. warszawskim korespondentem wydawanego w Krakowie „Tygodnika Sportowego”. W r. 1923 nawiązał współpracę z ilustrowanym tygodnikiem „Stadion”. Jako zawodnik «Warszawianki» uprawiał równocześnie biegi sprinterskie i piłkę nożną. W r. 1923 ustanowił rekordy Polski w biegach na 60 m (7.0 sek. – 24 VII, 6.9 sek. – 11 XI) oraz 100 m (11.0 sek. – 1 VII) oraz został mistrzem Polski w biegu na 100 m. Na dystansie 100 m uzyskał tytuł mistrza Polski również w r. 1924, jednak podczas Igrzysk VIII Olimpiady w Paryżu t.r. odpadł w eliminacjach biegów na 100 i 200 m. Szczytową formę osiągnął w l. 1925–30, uzyskując kolejne tytuły mistrza Polski w biegach na 100 m (1925, 1928–30), 200 m (1927–9) i sztafecie 4×100 m (1928); ponadto jako pierwszy Polak osiągał wyniki w biegu na 100 m poniżej 11 sek. (10.9 sek. – 15 VIII 1925, 10.8 sek. – 20 VI 1930). W 1. 1926–30 wystąpił dwanaście razy w meczach międzypaństwowych lekkoatletycznej reprezentacji Polski. W piłkarskiej drużynie «Warszawianki» grał przez pięć sezonów (1927–31) w pierwszej lidze.
S. był sekretarzem redakcji powołanej w marcu 1925 jedynej wówczas w Polsce Agencji Sportowo-Telegraficznej «Centrosport», która codziennie wydawała specjalistyczny biuletyn (ostatni ukazał się 31 VIII 1939). W l. 1927–9 był sekretarzem „Stadionu”, a następnie zastępcą redaktora naczelnego tamże. Wraz z lekkoatletą, olimpijczykiem Władysławem Dobrowolskim, opublikował w ramach Biblioteki Sportowej „Stadionu” broszurę „Stumetrówka”. Biegi krótkie i sztafetowe (W. 1927), jedną z pierwszych w Polsce prac szkoleniowych z zakresu lekkoatletyki. W r. 1927 został współwłaścicielem «Centrosportu» i kierował nim w l. 1928–39. Od r. 1928 był członkiem zarządu Związku Dziennikarzy Sportowych RP, w którym od r. 1931 był również skarbnikiem, a od r. 1935 wiceprezesem. W l. 1929–32 pełnił funkcje referenta prasowego i kronikarza w zarządzie Polskiego Związku Piłki Nożnej. Wyczynowe uprawianie biegów sprinterskich zakończył w r. 1930 (od r. 1923 ustanowił lub wyrównał dwadzieścia dwa rekordy Polski, był też jedenastokrotnym mistrzem Polski).
W r. 1931 przeszedł S. ze „Stadionu” do warszawskiej redakcji „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”, gdzie podjął pracę sprawozdawcy sportowego. Był w tym czasie również korespondentem tygodnika „Raz dwa trzy” oraz publicystą w tygodniku „Przegląd Sportowy”, dwutygodniku sportowym dla kobiet „Start” i (od r. 1937) w tygodniku „Sport Polski”. W l. 1932–3 pełnił funkcję sekretarza zarządu Polskiego Związku Lekkiej Atletyki. Na zaproszenie Międzynarodowego Stow. Prasy Sportowej przebywał jesienią 1933, wraz z Walerianem Sikorskim, w Brukseli. W lipcu 1936 w Berlinie został wybrany na członka zarządu tej organizacji (na kadencję 1936–40).
W kampanii wrześniowej 1939 r. walczył S. jako podporucznik w 1. Pułku Artylerii Przeciwlotniczej im. Marszałka Rydza Śmigłego. W listopadzie t.r., z inspiracji Janusza Kusocińskiego, włączył się w działalność konspiracyjną. Zajmował się m.in. oznaczaniem na planie Warszawy miejsc, gdzie znajdują się bunkry, pozycje artylerii przeciwlotniczej, schrony i posterunki żandarmerii niemieckiej. Wraz z innymi sportowcami pracował w gospodzie «Pod Kogutem» przy ul. Jasnej, która pełniła funkcję punktu kontaktowego. W l. 1942–4 był oficerem personalnym Wydz. Zrzutów V-S Oddz. V Komendy Głównej AK (krypt. Import, od czerwca 1944 «M II-Grad»), zajmującego się odbiorami zrzutów lotniczych. Walczył w powstaniu warszawskim 1944 r., a po jego upadku został osadzony w stalagu XI-B w Fallingbostel w Dolnej Saksonii (nr jeniecki 1481).
Po oswobodzeniu w kwietniu 1945 wstąpił S. do 1. Dyw. Pancernej gen. Stanisława Maczka. W r. 1947 został zdemobilizowany w stopniu podporucznika i zamieszkał w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec. Następnie przeniósł się do Brukseli, gdzie pracował jako urzędnik. Na przełomie l. 1949 i 1950 został sekretarzem komitetu organizacyjnego zjazdu PPS w Belgii; 7 VII 1950 wybrano go na skarbnika zarządu sekcji partii w Brukseli. Podczas walnego zjazdu belgijskiej PPS wszedł 11 II 1951 do Komitetu Głównego i objął w nim funkcję sekretarza. Na III Zjeździe emigracyjnej PPS (25–26 VI 1955) w Calais wszedł do Rady PPS. W r. 1959 był redaktorem „Robotnika”, wydawanego przez Centralny Komitet Zagraniczny PPS w Londynie. Fragmenty swoich wspomnień sportowych zamieścił w pracy „Spółdzielczy Klub Sportowy Warszawianka 1921–1971” (P. 1971, fot.). W r. 1977 przeszedł na emeryturę. Zmarł 5 VI 1987 w Brukseli i tam został pochowany. Był odznaczony Krzyżem Walecznych i belgijskim Orderem Leopolda II.
S. rodziny nie założył.
Encyklopedia piłkarska FUJI, Kat. 1994 XII 35–7; Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, Tor. 2005 IV 255; Encyklopedia (statystyczna) polskiej lekkiej atletyki. W. 1994; Kurzyński H. i in., Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego. Mężczyźni, W. 2004 (fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Tuszyński B., Polscy olimpijczycy XX wieku (1924–2002), Wr. 2004 II; Tuszyński B., Kurzyński H., Leksykon olimpijczyków polskich 1924–2006, W. [b.r.w.] (fot.); ciż, Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon olimpijczyków polskich 1924–2010, W. [b.r.w.]; Wielka ilustrowana encyklopedia powstania warszawskiego, W. 2004 IV; Wryk R., Sport olimpijski w Polsce 1919–1939. Biogramy olimpijczyków, P. 2006 (fot.); – Bielecki R., Żołnierze powstania warszawskiego, W. 1995 I; Borowiec P., Jesteśmy głosem milionów. Dzieje krakowskiego wydawnictwa i koncernu prasowego Ilustrowany Kurier Codzienny (1910–1939), Kr. 2005 s. 255; Friszke A., Życie polityczne emigracji, W. 1999; Kolekcja klubów, Kat. 2003 VII 129, 142, 268 (fot.); Lekkoatletyka w Polsce 1919–1994, W. 1994 s. 18, 41 (fot.); Ney-Krwawicz M., Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945, W. 1990; Notkowski A., Prasa w systemie propagandy rządowej w Polsce (1926–1939). Studium techniki władzy, W.–Ł. 1987; Rudziński E., Informacyjne agencje prasowe w Polsce 1926–1936, W. 1970; Rynkowski M. i in., Osiągnięcia polskiej lekkiej atletyki w 20-leciu międzywojennym 1920–1939. Wyniki mistrzostw Polski mężczyzn, W. 1985 I; Siwik A., Polska Partia Socjalistyczna na emigracji w latach 1945–1956, Kr. 1998; Tucholski J., Cichociemni, W. 1985; Tuszyński B., Bardowie sportu. Wydawnictwo z okazji 50-lecia Klubu Dziennikarzy Sportowych, W. 2009; tenże, Prasa i sport. Wydawnictwo z okazji 100-lecia prasy sportowej 1881–1981, W. 1981 s. 150 (fot.), s. 166–7, 195–7 (fot.), s. 210, 255–60; tenże, Sportowe pióra, W. 1994; tenże, Sprintem przez prasę sportową, W. 1975; Zaborniak S., Z tradycji lekkoatletyki w Polsce w latach 1919–1939, Rzeszów 2011 VI (fot.); – Rocznik Polonii 1958–59, London [b.r.w.]; – „Kwart. Hist. Prasy Pol.” R. 27: 1988 nr 2 s. 121; „Słowo i Myśl” 2008 nr 5 s. 19–23 (A. Uljasz, fot.); „Życie Warszawy” 1987 nr 148 (błędna data śmierci); – Informacje z Arch. Uniw. Warsz.
Ryszard Wryk